Swastyka – symbol szczęścia i pomyślności

            Swastyka to znak graficzny, zazwyczaj w kształcie równoramiennego krzyża, o ramionach zagiętych pod kątem prostym - jednoznacznie kojarzy się z symbolem hitlerowskich Niemiec. Tymczasem nazwa pochodzi z sanskrytu i oznacza „przynoszący szczęście". W Azji jest to dalej powszechnie stosowany symbol szczęścia i pomyślności.

Postać „prawoskrętna", naśladująca kształtem ramion ruch Słońca (widziany z półkuli północnej Ziemi), kojarzona jest najczęściej z kultami solarnymi, jako symbol ognia i Słońca (krąg promieni). Jest talizmanem przynoszącym szczęście, bywała również symbolem bogiń, a więc płodności. Swastyka z ramionami skierowanymi w lewo jest znakiem nocy i magii, emblematem straszliwej bogini Kali, żony Śiwy.

             Swastyka występuje jednak na całym świecie (poza Australią) od pradawnych czasów. Jedno z najstarszych malowideł z motywem swastyki pochodzi z paleolitu – ma więc około 10 000 lat. Co ciekawe, znak ten odkryto również na palestyńskich synagogach sprzed 2000 lat. Jest symbolem religijnym w hinduizmie, dźinizmie i buddyzmie, a także w tybetańskiej tradycji bon.

             Jeszcze w 1918 roku, przed niemieckimi nazistami, swastyka w kolorze niebieskim (jak na fińskiej fladze) została przyjęta jako znak przynależności państwowej fińskich wozów bojowych. Miała ona zagięte ramiona krótsze od ramion krzyża. Następnie stała się znakiem rozpoznawczym fińskich samolotów, z ramionami długości równej ramionom krzyża, lecz w odróżnieniu od niemieckiej, malowana jako krzyż prosty, a nie ukośny. Jako znak rozpoznawczy fińskich sił zbrojnych, swastyka zniknęła w 1944 roku, jako jednoznacznie kojarzona z nazizmem. Fińska ochotnicza organizacja pomocnicza kobiet Lotta Svärd, działająca od początku lat 20. do 1944 r. przyjęła w 1921 r. jako swój symbol niebieską swastykę z różami.

             Lotnictwo Łotwy znakowało w latach 1935-1940 swoje samoloty ciemnoczerwoną (jak kolory łotewskiej flagi) swastyką. Islandzka firma transportowa Eimskip używała od czasu swego powstania w 1914 roku, starego nordyckiego symbolu oznaczającego Młot Thora, który jest swastyką o skróconych ramionach. Odmianą swastyki jest również słowiański kołowrót (kolovrat), który ma osiem ramion. Także Baskowie mają swój, ważny i pochodzący z dawnych czasów znak lauburu nazywany czasem baskijską swastyką.

              Swastyka ma również korzenie słowiańskie. Zwana była swargą. Bardzo często występuje szczególnie od II wieku przed naszą erą. Rysowano ją często na dnie naczyń glinianych jako symbol chroniący, umieszczano na narzędziach i broni, a także na ozdobach. Rozumiano to jako znak najwyższego dobrodziejstwa, znak Rodzimej Wiary i Starych Bogów. W czterech ramionach swastyki generują się moce żywiołów - Woda, Ogień, Powietrze i Ziemia. Podwójna swastyka wykuta jest na ścianie kolegiaty z XII w. w Kruszwicy.

 

             

             W okresie I Rzeczypospolitej symbol swastyki widniał również na herbach szlacheckim Boreyko, Brodzic, Kroje, Trąby, Cielątkowa i Drogomir (Złota Goleń) . W swej starożytnej roli talizmanu przetrwała na Podhalu, gdzie nazywana jest „krzyżykiem niespodzianym".

               W dwudziestoleciu międzywojennym symbol swastyki pojawił się w Wojsku Polskim jako część emblematu noszonego na kołnierzu munduru wielu formacjach.

               Może nadszedł czas, by swastykę odczarować? Niech przynosi szczęście, a nie złe skojarzenia.